Schizophrenia

23 december 2012 - El Remate, Guatemala

Na het afscheid van mijn medevrijwilligers ben ik vanuit Panajachel het meer overgestoken naar San Pedro, met het idee daar 2 of 3 nachten te blijven. Helaas is dit dorp compleet over genomen door Amerikaanse hippies (met baard, veer op de hoed en loopt maar wat rond te slenteren) en dudes (lang haar, wazige blik en lijkt zelf ook niet te weten wat hij daar doet) of een mix van deze twee. Niet alleen als toerist, ze werken ook in de hostels en verkopen souvenirs op straat. Hun Guatamaleze collegas lijken allemaal wel wat engels te spreken en het Maya volk dat hier nog doorheen loopt lijkt niet echt op zijn plek. Wat een overgang na de authentieke ervaringen van de twee weken daarvoor. Verschrikkelijk! Misschien leuk als je er met een groepje aankomt om een beetje te feestenbeesten, maar ik heb er voor mijn gevoel niks te zoeken. Ik heb hier verder dan ook geen tijd verspild en ben de volgende dag doorgereisd naar Antigua; volgens iedereen de mooiste stad van Guatemala.  

Antigua is een bijzondere stad. Omringd door 3 vulkanen en volledig in de koloniale stijl waarin het ooit gebouwd is. Vrijwel alle gebouwen hebben alleen een begane grond en de gevels zijn gepleisterd is afwisselde kleuren met slechts kleine deuren en ramen. De terracotta dakpannen maken het compleet. Waar je in elke andere stad overal kerken tegen komt, kom je hier vooral ruïnes van kerken tegen. Allemaal in de afgelopen eeuwen meerdere keren door aardbevingen verwoest en weer opgebouwd, maar uiteindelijk hebben ze het blijkbaar opgegeven. Antigua is hierdoor vooral een museumstad. De eerste keer dat ik het centrum in liep vroeg ik me vooral af waar de bruisende winkelstraten en terrassen waren. Die zijn er dus niet. Alles zit verstopt achter die gekleurde muren met kleine ramen en deuren; de bank, de Burger King, de bakker en de barretjes. Je moet dus een beetje je best doen om te ontdekken wat er allemaal te vinden is. Ook de straatverkoop lijkt aan banden gelegd. Alles is geconcentreerd in een markt iets uit het centrum. Deze koloniale stad wordt duidelijk totaal anders bestuurd dan bijvoorbeeld San Cristóbal de las Casas in Mexico. Het viel me eerst even tegen, maar als je Antigua meer als een museum over koloniale architectuur benaderd kan je de stad een stuk beter waarderen. Eén dag was genoeg om dat te zien en een tweede dag heb ik één van de vulkanen in de omgeving beklommen. Onderhand was ik druk opzoek naar een goede plek om de 21e (einde van de Mayakalender) mee te maken, maar dat zag er vrij hopeloos uit omdat alle hotels bij de belangrijke Maya opgravingen al waren volgeboekt.

Ik verliet Antigua met als volgende doel Cobán om vanuit daar wat mooie natuurplekken te zien, maar het mooie van een reis als deze is dat je je plannen altijd kan omgooien. Zelfs als je een busticket hebt voor Cobán, maar in de bus er achter komt dat iedereen Cobán overslaat en doorgaat naar een dorpje in de middle of nowhere, veel dichter bij de plekken die ik wilde bezoeken. Ik sloot me aan bij twee Amerikanen en twee Guatemalteken die allemaal in Guatemala-Stad woonde en een weekendje weg gingen, en kwam terecht in een hostel dat nog eens 45 minuten verder was dan het dorpje dat al midden in een heuvelachtig boslandschap ligt. Achterin een pickup in het pikkedonker op een weg van zand en stenen; zo avontuurlijk was het nog niet geweest! Pas de volgende dag konden we zien in wat voor prachtige omgeving we waren beland, pal aan een rivier. Het vreemdste was de totale afwezigheid van muggen. Gelukkig maar, want het houten gebouw waar we sliepen had geen muren. De volgende dag bezochten we Semuc Chempey en de grot van Lanquín. De grot was anders dan je gewend bent. Op de meeste plekken moet je zwemmen en we hadden alleen kaarslicht en een gids. Tegen een waterval opklimmen, in een gat onderwater verdwijnen en uit een ander gat weer tevoorschijn komen en met stromend water en al door een nauw gat glijden om in een lager gelegen stuk water te plonsen. Vooral het laatste zag er onmogelijk uit. Het kan zo in een Indiana Jones film. Semuc Chempey is een stuk rivier dat bestaat uit tientallen meertjes op verschillende hoogtes met overal watervalletjes. Een goede plek om af te koelen en na te praten over die bizarre grot-ervaring.

Mijn nieuwe vrienden hadden helaas alleen het weekend, maar terwijl de Amerikanen na een project van 4 maanden terug naar Amerika gingen, stonden de Guatemalteekse dames te trappelen om me mee te nemen naar Guatemala-Stad. Deze beruchte stad waar ik alleen nooit heen was gegaan, werd nu met twee locals opeens wel heel interessant! Ik had de 21e op een bijzondere plek toch al min of meer opgegeven.

De aankomst in Guatemala-Stad was fascinerend. Katarina , bij wie ik kon verblijven, woont als een gemiddelde bekende Nederlander. Alleen met haar moeder. Haar vader heeft een grote koffieboerderij aan de rand van de stad. Het werd me snel duidelijk dat dit een totaal schizofrene stad is. Het verschil tussen arm en rijk is gigantisch, en de rijken leven totaal geïsoleerd van de rest van de stad. Ze wonen in afgesloten bewaakte woonwijken en alleen in grote bewaakte shopping malls kunnen ze op hun gemak rondlopen. Het centrum wordt door de meeste vermeden en als ze er al komen blijven waardevolle spullen thuis. Ze vervoeren zich alleen met hun eigen auto's, waarvan er soms wel 6 voor de deur staan, en de deuren zitten ten alle tijden op slot. Op straat telefoneren is er niet bij. De grootmoeder van Katarina vertelde een verhaal over haar kleinzoon die op een ochtend in het centrum van zijn telefoon was beroofd. Nog de zelfde dag werd hij door de zelfde dief opnieuw om zijn telefoon gevraagd. Moest hij de dief uitleggen dat die zijn telefoon al had.. Het geeft aan dat er inderdaad ontzettend veel criminaliteit is, maar het gevolg is ook een overdreven angst. Katarina en Lucia hebben me meegenomen naar het centrum en je kan daar best rondlopen en wat foto's maken. Het blijft natuurlijk ook gewoon pech als je beroofd wordt, maar het centrale plein is druk, er is veel politie op de been en als je het mij vraagt is er niet echt een dreiging. Dat verandert misschien als je een paar straten verder loopt, maar dat hebben we dan ook niet gedaan. Katarina heeft me ook mee genomen naar de koffieplantage van haar vader, het vliegveld waar haar vader heeft gewerkt en we bezoeken een idioot soort modelstadje in de stad; volledig beveiligd en vol met winkels en restaurants. Een veilige haven waar je kan rondlopen zonder steeds over je schouder te moeten kijken. Het zou geïnspireerd zijn op Europese steden, maar het leek net een sprookjespark. Zeker nu met alle kerstversiering.

Af en toe komen dingen als de lokale politiek en de burgeroorlog van 20 jaar geleden ter sprake. Die oorlog was in feite een conflict tussen de armen (vooral de inheemse bevolking ondersteund door 'de communisten' ) en de rijken ondersteund door de toen zittende regering. De mensen die ik spreek zijn redelijk genuanceerd, maar ze zijn er ook van overtuigd dat het beeld dat in het westen bestaat niet de hele waarheid is. Ze benadrukken vooral dat beide kanten zich schuldig hebben gemaakt aan verschrikkelijke dingen. Dat zal ongetwijfeld ook zo zijn, zoals meestal in een oorlog. De linkse beweging in de politiek wordt nog steeds bestempeld als de communisten, al stellen hun linkse ideeën weinig voor in vergelijking met het socialistische Europa.. Je doet eens een poging om uit te leggen dat Nederland, een land waar ze ontzettend tegenop kijken, volgens hun normen een supercommunistische staat zou zijn. Het blijft echter lastig om er over te discussiëren. Het neemt niet weg dat ik hartelijk ben ontvangen en een hele andere kant van Guatemala heb kunnen zien. In niets lijkt de stad op de rest van het land.  

Ik had eerder zonder veel hoop wat mailtjes gestuurd maar hotels in Uaxactún. Dit dorp met Maya ruïnes was me eerder aangeraden voor de 21ste. Niet zo'n gekkenhuis als het beroemde Tikal, maar wel interessant vanwege de ruïnes van een observatorium. Daar bestudeerde de oude Mayas de sterren waar ze vervolgens hun kalender op baseerde. Plotseling kwam er dan toch een reactie met goed nieuws: er was plek! Nu zat ik alleen met het probleem dat ik weer helemaal terug was gereisd naar Guatemala Stad en de laatste bussen om op tijd aan te komen zaten volgeboekt. Uiteindelijk heb ik de knoop doorgehakt en een vlucht geboekt voor de 20ste. Na een klein uurtje vliegen, een busrit en het laatste stukje liften achterin een pickup truck kwam ik precies op tijd aan. Het bleek een nogal primitief dorp en het hotel was in werkelijkheid een camping met wat houten hutjes. Geen stromend water, beperkt elektriciteit, geen telefoonbereik en al helemaal geen internet. Welkom in Uaxactún! Wat kleine ongemakken daar gelaten was het heel gaaf om daar rond te lopen. De voorzieningen zijn er misschien slecht, maar deze bewoners kunnen er prima mee leven. 's Avonds was de eerste ceremonie bij de ruïnes in het bos, uitgevoerd door een klein groepje Mayas. Er waren vooral locals en een handje vol toeristen. Het echte werk was de volgende ochtend bij zonsopkomst. Half 5 werd ik gewekt door mijn telefoon en ging ik met mijn zaklamp het bos weer in. Daar had iedereen zich al weer rond het vuur verzameld en de Mayas voerde rituelen uit tot de zon op kwam. De opstelling van de ruïnes had er toe moeten leiden dat de eerste zonnestralen door het gat van het ene gebouw op de trap van het andere gebouw zouden schijnen, maar een wolk stak daar een stokje voor. Daarna werd nog een demonstratie gegeven van het door de oude Mayas gespeelde balspel. De hele ochtend voltrok zich onder toezicht van politie en militairen. Beide ongeveer even zwaar bewapend, maar al snel stonden ze gewapend met hun mobieltjes in de hand om deze unieke gebeurtenis vast te leggen. Een komisch gezicht. Het nieuwe B'aktun was begonnen! En ja, de wereld was er nog steeds. Geen maya die iets anders had verwacht.

De volgende ochtend ging voor de derde dag op rij de wekker om half 5. Deze keer om de bus terug naar de beschaafde wereld te pakken. Tijd om bij te slapen in een eigen kamer en eindelijk dit lange verhaal af te maken. Het is ongelofelijk hoe groot het contrast was tussen de hoofdstad en dit Maya dorp. Het is ook ongelofelijk hoe de regering naar toeristen toe pronkt het hun Maya geschiedenis en dit soort festiviteiten, en de Mayas tegelijkertijd als tweederangs burgers behandeld en verwaarloosd. Ik kan in ieder geval zeggen dat ik beide uitersten van dit schizofrene land van binnenuit heb leren kennen. Iets dat waarschijnlijk niet veel reizigers me nadoen..

Foto’s

4 Reacties

  1. Opa en Oma:
    23 december 2012
    Hallo Twan,
    Iedere ochtend is mijn eerste werk, computer aanzetten en kijken of er nieuwe verhalen van je zijn, en ja hoor, vanochtend, een schitterend verslag en bijzondere foto's van je wel heel uitzonderlijke belevenissen. Er zijn maar weinig mensen die zoiets meemaken.
    Gelukkig bestaat de wereld nog steeds en kun je er nog veel meer van gaan zien en beleven.
    Oma en ik wensen je nog een heel voorspoedige voortzetting en kijken met spanning uit naar nieuwe verhalen.
    Veel liefs en groeten ook van oma.
  2. Annemarie:
    23 december 2012
    En weer genoten van je verhaal en foto's!
    Voor nu hele fijne kerstdagen en met jouw gave om op het juiste moment op de juiste plek te zijn ben ik benieuwd waar je die gaat doorbrengen!
    Groetjes, Annemarie
  3. Jeanine:
    23 december 2012
    Ha die Twan,

    Wonderlijk hoe jij op allerlei interessante plekken belandt om daar precies op het goede moment weer van alles mee te maken. Fijn ook dat je altijd weer snel contacten hebt.
    Ik hoop van harte dat het zo zal blijven gaan.
    Ik mis je nu wel heel erg.

    Liefs,

    mama
  4. Peter, Marja Mark en Koen:
    5 januari 2013
    Hoi Twan,
    We willen je hierbij voor 2013 een fantastisch jaar toewensen en veel gezondheid. We hebben op oudejaarsavond een vuurpijl voor je afgeschoten. Wat een prachtige reis maak je met bijzondere ontmoetingen. Veel groeten en tot schrijfs. Buurtjes op nr 59.